Με βάση τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται οι χρωστικές ουσίες μέσα τους, τα παστέλ μπορούν να είναι λαδοπαστέλ και ξηροπαστέλ. Έπειτα, θα τα διαχωρίσουμε σύμφωνα με τον βαθμό ποιότητάς τους, δηλαδή αν προορίζονται για επαγγελματίες ή αρχάριους, με το αν είναι μαλακά ή σκληρά, και με το αν είναι σε μολύβι ή σε ράβδο. Άρα, οι ταξινομήσεις είναι αρκετές να μπερδέψουν κάποιον που πρώτη φορά συναντάει αυτό το ζωγραφικό μέσο. Κάθε ένα από αυτά θα δώσει διαφορετικά αποτελέσματα και ίσως απαιτεί διαφορετική επιφάνεια, άρα αν σχεδιάζετε να επενδύσετε στα παστέλ και την εργασία με αυτά, θα ήταν καλό να γνωρίσετε τους τύπους, τις διαφορές και τις δυνατότητες που προσφέρουν.
Τι καθορίζει την ποιότητα του παστέλ
Η καλύτερη πλευρά της εργασίας με παστέλ είναι το ότι θα έχετε ένα πλούσιο σχέδιο ή ακόμη και πίνακα, αλλά χωρίς πινέλα ζωγραφικής, διαλυτικά και παλέτες. Άρα, μόνο με παστέλ, χαρτί και τα δάχτυλά σας. Δεδομένου ότι είναι φτιαγμένα από ξηρές χρωστικές ουσίες με μικρή προσθήκη άλλων ουσιών που διατηρούν τη φόρμα τους, τα παστέλ αφήνουν μια σαφής και έντονα χρωματισμένη γραμμή ή επιφάνεια. Ενώ, παρά το γεγονός ότι η σύνθεση, η εμφάνιση και η χρήση τους είναι πολύ απλές, προσφέρουν ευρείες δυνατότητες.
Όσον αφορά τις διαφορές τους στην ποιότητα και το πώς να επιλέξετε τον σωστό παραγωγό και τη σειρά των παστέλ, θα έπρεπε να γνωρίζετε πως μπορείτε να τα αγοράσετε σε δύο βαθμούς ποιότητας: artist (προορισμένα για επαγγελματίες καλλιτέχνες), και student (προορισμένα για μαθητές και φοιτητές που είναι στο στάδιο εξάσκησης). Τα παστέλ που προορίζονται για επαγγελματίες έχουν περισσότερες χρωστικές ουσίες, που σημαίνει πως θα αφήσουν πιο δυνατό και έντονα χρωματισμένο σημάδι, ενώ λόγω των πιο ποιοτικών χρωστικών ουσιών και σύστασης γενικά, η διάρκειά τους στο χαρτί θα είναι μεγαλύτερη. Τα παστέλ που προορίζονται για μαθητές είναι πολύ πιο προσιτά στην τιμή, επειδή είναι φτιαγμένα από φθηνές χρωστικές ουσίες, περιέχουν περισσότερο υλικό πλήρωσης (ύλη σε σκόνη) και περισσότερο συνδετικό υλικό, άρα το σημάδι που αφήνουν είναι μικρότερης έντασης. Όμως, και εκείνα έχουν τα πλεονεκτήματά τους – δεν θα σπάνε εύκολα και δεν θα καταναλώνονται τόσο γρήγορα όσο τα παστέλ προορισμένα για καλλιτέχνες.
Χρώματα
Τα παστέλ μπορούν να αναμειχθούν στο ίδιο το χαρτί, εφαρμόζοντας μία απόχρωση πάνω από την άλλη, αλλά δεδομένου ότι είναι σε στερεά μορφή δεν μπορείτε να καταφέρετε τόσο μεγάλο φάσμα αποχρώσεων, όσο μπορείτε με ρευστά χρώματα. Αυτός είναι ο λόγος που οι κατασκευαστές προσφέρουν μεγάλη ποικιλία αποχρώσεων, για να αντισταθμίσουν αυτό το μειονέκτημα. Εάν δεν είστε έτοιμοι να επενδύσετε σε μεγάλο σετ με πολλές αποχρώσεις, είναι καλύτερο να αρχίσετε σταδιακά να αγοράζετε μεμονωμένα χρώματα και έτσι να δημιουργήσετε ένα σετ μόνοι σας και να προσαρμόσετε τα χρώματα στην ευαισθησία σας. Μην εκπλαγείτε εάν συναντήσετε παστέλ των οποίων η τιμή διαφέρει δραστικά από τα υπόλοιπα, ενώ η διαφορά είναι μονάχα στο χρώμα, πρόκειται για φυσικές χρωστικές ουσίες και κάποιες από αυτές είναι δύσκολα προσβάσιμες, άρα και ακριβότερες. Στις φοιτητικές εκδοχές, αντί για τις ακριβές χρωστικές ουσίες, συνήθως βρίσκεται η φθηνότερη παραλλαγή τους.
Είδη παστέλ
- Soft (μαλακά), hard (σκληρά), παστέλ σε μολύβι και λαδοπαστέλ. Σε όλα η ουσία είναι η ίδια, με άλλα λόγια, όλα είναι ράβδοι χρωμάτων. Εκείνο που διαφέρει είναι ο τρόπος που είναι συνδεδεμένα. Τα ξηροπαστέλ (μαλακά και σκληρά), και τα παστέλ σε μολύβι συνδέονται με καουτσούκ και ρητίνη, είναι συμβατά μεταξύ τους και μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε στο ίδιο σχέδιο. Τα λαδοπαστέλ και κηροπαστέλ συνδέονται με λάδι και κερί και μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε στο ίδιο σχέδιο αλλά δεν μπορείτε να τα αναμείξετε με ξηροπαστέλ.
- Τα μαλακά παστέλ συνήθως θα τα συναντήσετε σε ατελιέ. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε χρωστικές ουσίες και χαμηλή ποσότητα συνδετικού υλικού. Εξαιτίας αυτού, αφήνουν μαλακό σημάδι, αλλά λόγω της μικρής ποσότητας συνδετικού υλικού σπάνε έυκολα. Αναμειγνύονται και συνδέονται τέλεια όταν εφαρμόζετε χρώμα πάνω από χρώμα, αλλά μπορεί να είναι δύσκολη η δημιουργία μικρών λεπτομερειών με αυτά, και γι’ αυτό οι ζωγράφοι τα συνδυάζουν με σκληρά παστέλ ή παστέλ σε μολύβι. Εκείνα έχουν τη μεγαλύτερη ποικιλία χρωμάτων, κάποιοι κατασκευαστές έχουν ακόμη και 500 αποχρώσεις και μπορείτε να τα βρείτε σε διαφορετικές μορφές ράβδων.
- Τα σκληρά παστέλ είναι κατασκευασμένα από τα ίδια συστατικά όπως και τα μαλακά, αλλά περιέχουν περισσότερο συνδετικό υλικό και λιγότερες χρωστικές ουσίες, επομένως, τα ίχνη τους είναι πιο ακριβή αλλά και πιο αδύναμα στο χρώμα και δεν θα σπάσουν ή αποσυντεθούν τόσο εύκολα. Όπως ήδη αναφέραμε, οι καλλιτέχνες τα χρησιμοποιούν συνήθως σε συνδυασμό με μαλακά παστέλ. Είναι κατάλληλα για λεπτομέρειες και τελικές κινήσεις που θα τονίσουν τα πιο σημαντικά τμήματα του σχεδίου. Έρχονται επίσης σε δύο βαθμούς ποιότητας, αλλά αν παρατηρήσετε ότι δεν τονίζεται για ποιον προορίζονται, πρόκειται πιθανώς για την ποιότητα για μαθητές. Δεν θα τα βρείτε σε τόσο μεγάλη ποικιλία αποχρώσεων όπως τα μαλακά παστέλ, αλλά φυσικά έχουν αρκετές. Αν θα επιλέξετε μαλακά ή σκληρά παστέλ είναι θέμα της ευαισθησίας και των ιδεών σας, ενώ για την επίτευξη πλούτου σχεδίου το καλύτερο πιθανώς θα είναι να τα συνδυάσετε.
- Αν ο στόχος σας είναι ένας συνδυασμός σαφών λεπτομερειών και μαλακών μεταβάσεων που μπορούν να επιτευχθούν μόνο με παστέλ, ενώ ταυτόχρονα θέλετε να έχετε καθαρά χέρια, τα παστέλ σε μολύβι θα ήταν η καλύτερη επιλογή για εσάς. Στο κλασικό ξύλινο μολύβι υπάρχει ράβδος παστέλ, που βρίσκεται ανάμεσα στα μαλακά και τα σκληρά. Μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε ανεξάρτητα ή σε συνδυασμό με άλλα μέσα ζωγραφικής, μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε στεγνά, να τα βρέξετε με νερό ή να τα πασαλείψετε με βρεγμένο πινέλο, να τα ξύσετε για λεπτές ή χρησιμοποιήσετε για μαλακές γραμμές. Οι περισσότεροι κατασκευαστές τα προσφέρουν σε περίπου 80 αποχρώσεις και μπορείτε να τα αγοράσετε μεμονωμένα ή σε σετ.
Αν σας αρέσει η εμφάνιση των λαδομπογιών, αλλά με τίποτα δεν σας αρέσει η μυρωδιά όλων των χημικών που έρχονται με αυτές, ούτε το ότι για καλά αποτελέσματα πρέπει να λερώσετε και την παλέτα και τα πινέλα, και καμιά φορά και τα ρούχα σας, σκεφτείτε την επιλογή εργασίας με λαδοπαστέλ. Και τα λαδοπαστέλ είναι ράβδοι χρώματος, αλλά συνδέονται με λάδι και κερί. Μπορεί να μην ακούγεται σημαντικό, αλλά αυτή η διαφορά τους δίνει εντελώς διαφορετική εμφάνιση στην επιφάνεια. Περιέχουν μεγάλη ποσότητα χρωστικών ουσιών άρα αφήνουν έντονα χρωματισμένο σημάδι, αλλά σε αντίθεση με τα ξηροπαστέλ, δεν θα αφήσουν παντού γύρω σκόνη που θα μπορούσε να πειράξει τους πνεύμονές σας.
Λόγω της ποσότητας των χρωστικών ουσιών, τα παστέλ μπορούν να είναι πολύ ακριβά ακόμη και από τη σκοπιά των επαγγελματιών ζωγράφων. Ωστόσο, δεν ανήκουν σε εργαλείο που καταναλώνεται γρήγορα, ενώ οι περιοδικές αναπληρώσεις με δύο ή τρεις ράβδους θα περάσουν οικονομικά απαρατήρητες. Αν αυτά τα ζωγραφικά μέσα σας ελκύουν αλλά δεν είσαστε απολύτως σίγουροι ότι θα σας βολέψουν και θα είναι κατάλληλα για εσάς, σας προτείνουμε να αγοράσετε στον ευατό σας μια πιο φθηνή εκδοχή και να πειραματιστείτε για αρχή, ενώ πάντα μπορείτε να αγοράσετε επιπλέον μερικά σοβαρά χρώματα για να δείτε τη διαφορά στην ποιότητα.
